 |
I'r ddalen flaenorol
Y doethion yn bobl y cyrion
Sylwadau y Parchedig Guto Prys ap Gwynfor
neu darllenwch beth oedd ganddo i'w ddweud, isod:
Pobol yn byw ar gyrion y gymdeithas oedd y prif gymeriadau yn stori'r Nadolig yn ôl Luc; Mair a Joseff a'r bugeiliaid.
Pobol y cyrion, mewn ystyr arall, oedd y doethion, neu'r sêr-ddewiniaid, sy'n ymddangos yn fersiwn Mathew o'r stori hefyd.
Diwylliant a chrefydd wahanol
Pobol a berthynai i genedl, diwylliant a chrefydd gwahanol oedd y rhain. Y gair amdanynt yn y Roeg wreiddiol yw 'magoi'.
Cwlt crefyddol a berthynai i grefydd traddodiadol y Persiaid, sef Soroastraeth, oedd y 'magoi'. Brodorion o naill ai Irac, Iran neu Affganistan oeddent. Ystyriwyd hwy gan y Rhufeiniaid a'r Iddewon, fel ei gilydd, fel estroniaid peryglus ac anwaraidd; gelynion oeddent ers canrifoedd maith.
Pe byddai'r ymadrodd 'axis of evil' wedi cael ei fathu y pryd hwnnw, fe fyddai'r Rhufeiniaid wedi ei ddefnyddio i ddisgrifio'r bobol hyn a'u gwledydd. Onid yw'n rhyfedd fel mae pethau'n ail-adrodd eu hunain ar hyd yr oesoedd?
Y Nadolig hwn y mae pobol y gorllewin, yn gyffredinol, yn ystyried disgynyddion y 'doethion' hyn fel gelynion anwaraidd o hyd.
Grym mwyaf y byd
Ar un adeg Soroastraeth, crefydd y magoi, oedd crefydd y grym mwyaf yn y byd. Hon oedd crefydd Cyrus a roes eu rhyddid i'r Iddewon i fynd yn ôl i'w gwlad o'r Gaethglud ym Mabilon; Darius a Xerxes (neu Ahasfferus yn ôl Llyfr Esther).
Bu'r Iddewon yn is-wasanaethgar i'r brenhinoedd hyn a'u tebyg am ganrifoedd, a cawn hanesion rhai ohonynt, fel Daniel, yn yr Hen Destament. Yn awr, meddai Mathew, mae cynrychiolwyr yr hen 'superpower' yma yn dod bob cam i Fethlehem i addoli Iesu a'i gydnabod fel Gwaredwr yr holl genhedloedd.
Trysorau drudfawr
Yn ôl Mathew daeth y doethion â'u hanrhegion, aur a thus a myrr, trysorau drudfawr sy'n cynrychioli gwerthoedd eu diwylliant materol a chrefyddol (a gwerthoedd pob diwylliant gan gynnwys ein diwylliant ninnau) a'u cyflwyno i Iesu wrth iddynt blygu i'w addoli.
Mae aur wedi cynrychioli cyfoeth a'r economi erioed drwy hanes gwareiddiad y gorllewin; a dwy fil o flynyddoedd yn ôl yr oedd thus a myrr yn nwyddau yr un mor werthfawr ag aur ac yn cynrychioli masnach ryngwladol pwysig.
Roedd y tri pheth yn chwarae rhan bwysig iawn mewn addoliad, a hynny ym mhob crefydd.
Wrth bwysleisio dyfodiad yr estroniaid hyn, y mae Mathew yn cadw mewn cof y proffwydoliaethau hynny, a darnau eraill o'r ysgrythurau, sy'n cyfeirio at roddion yn cael eu cyflwyno i'r Meseia, sydd o linach Dafydd.
Edrych ymlaen
Yn Salm 72: 13-15 mae'r Salmydd yn edrych ymlaen at ddyfodiad Waredwr Meseianaidd sy'n mynd i ddod a heddwch a chyfiawnder, sy'n mynd i ddyrchafu'r tlodion a'r anghenus a dryllio'r gorthrymwr.
Mae ei weledigaeth yn hynod o debyg i'r hyn a fynegwyd gan Mair yn y Magnifficat.
Geilw'r salmydd ar i bobol fawrygu'r person arbennig hwn, a dywed,
"Y mae'n tosturio wrth y gwan a'r anghenus, ac yn gwaredu bywyd y tlodion. Y mae'n achub eu bywyd rhag trais a gorthrwm, ac y mae eu gwaed yn werthfawr yn ei olwg. Hir oes fo iddo, a rhodder iddo aur o Sheba..."
Caniad Solomon
Ceir darn pwysig mewn llyfr annisgwyl, sef Caniad Solomon 3: 6-7; yn y gerdd garu hon y mae'r ferch yn edrych ymlaen at ddyfodiad ei chariad sy'n perthyn i linach Dafydd; mae'n gweld yr un a garai yn dod ati o'r dwyrain:
"Beth yw hwn sy'n dod o'r anialwch, fel colofn o fwg yn llawn arogl o fyrr a thus, ac o bowdrau marsiandïwr? Dyma gerbyd Solomon..."
I genedlaethau o Gristionogion, arwydd o'r bobl yn disgwyl dyfodiad y Crist, neu'r Meseia, oedd y darlun o'r gariadferch yn disgwyl yn eiddgar am ddyfodiad ei phriod. Delwedd a gafodd ddylanwad mawr ar emynwyr mawr Cymru, yn enwedig Ann Griiffiths oedd hon.
Dod a thrysorau
Arwydd o ddyfodiad trefn newydd Duw, yn ôl gweledigaeth Eseia (60: 5-6), yw'r ffaith fod estroniaid yn mynd i ddod â thrysorau i'w cyflwyno i'r Meseia:
"...a daw golud y cenhedloedd yn eiddo iti. Bydd gyrroedd o gamelod yn dy orchuddio, daw camelod masnach o Midian, Effa a Sheba; byddant i gyd yn cludo aur a thus, ac yn mynegi moliant yr Arglwydd."
Gwasanaethu grym cariad
Mae'r cyfan oll - yr holl genhedloedd a'u golud, hyd yn oed y gelynion, pobol sy'n perthyn i genhedloedd eraill, y rhai nad oeddent yn cael eu cydnabod gan y Sefydliadau grymus oedd mewn awdurdod, holl ddiwylliant a chrefydd, yr holl fyd a'r greadigaeth, yn cynnwys y sêr, o dan awdurdod y Gwaredwr hwn, oherwydd oddi wrth Greawdwr y cyfan y daw.
Bwriad Duw yw trawsffurfio'r cyfan hyn a'u cael i blygu gerbron, addoli a gwasanaethu grym cariad, trugaredd, cyfiawnder a heddwch, sef y Duw a ymgnawdolodd yn y baban Iesu ym Methlehem.
Cliciwch i ddychwelyd i brif ddalen Oedfa Hermon ac i ddarllen cyflwyniadau eraill draddodwyd yn ystod y gwasanaeth.
I'r ddalen nesaf
|
|
Ìý
