10/08/2007
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 423
Duration: 05:44
Litir 423: Alasdair Mac Mhaighstir Alasdair
鈥橲 i an aon ch脿nan
Am beul nam b脿rd 鈥檚 nan 猫isg
As fhe脿rr gu c脿ineadh
O linn Bhabel fh猫in.
鈥橲 i as fhe脿rr gu moladh
鈥橲 as torrannaiche gleus
Gu rann no laoidh
A tharraing gaoth tro bheul.
鈥橲 i as fhe脿rr gu comhairl鈥
鈥橲 gu gnothach chur gu feum
Na aon teanga E貌rpach
Dh鈥檃indeoin b貌st nan Greug.
Sin earrann agaibh dhen d脿n aig Alasdair Mac Mhaighstir Alasdair 鈥 Moladh an 脵ghdair don t-Seann Ch脿nain Gh脿idhlig. Chaidh fhoillseachadh an toiseach ann an seachd ceud deug, caogad 鈥檚 a h-aon (1751).
An robh am b脿rd dha-r矛ribh mu na sgr矛obh e? An robh e dha-r矛ribh dhen bheachd gun robh a鈥 Gh脿idhlig os cionn a h-uile c脿nain eile san Roinn E貌rpa? Nas fhe脿rr gu c脿ineadh is nas fhe脿rr gu moladh? Uill, 鈥檚 d貌cha nach robh. Faisg air deireadh an d脿in tha e ag ainmeachadh 鈥淢hicComb, an t-霉ghdar m貌r ri luaidh鈥. Is e seo an t-Urramach Daibhidh Malcolm a bha na mhinistear ann an Duddingston faisg air D霉n 脠ideann anns na bliadhnaichean ro sheachd ceud deug, ceathrad 鈥檚 a h-aon (1741).
Sgr矛obh Malcolm air gnothaichean 脿rsaidh agus chuir e air adhart a bheachd gun robh ceanglaichean ann eadar a鈥 Gh脿idhlig agus Laideann, a鈥 Ghreugais agus c脿nan nan Innseanach Darianach ann am Meadhan Ameireagaidh. 鈥橲 d貌cha gun robh Alasdair, ged a bha e moiteil 脿s a鈥 ch脿nan aige, ri beagan fealla-dh脿 nuair a sgr矛obh e an d脿n. Seo an earrann sin a-rithist:
鈥橲 i an aon ch脿nan
Am beul nam b脿rd 鈥檚 nan 猫isg
As fhe脿rr gu c脿ineadh
O linn Bhabel fh猫in.
鈥橲 i as fhe脿rr gu moladh
鈥橲 as torrannaiche gleus
Gu rann no laoidh
A tharraing gaoth tro bheul.
鈥橲 i as fhe脿rr gu comhairl鈥
鈥橲 gu gnothach chur gu feum
Na aon teanga E貌rpach
Dh鈥檃indeoin b貌st nan Greug.
Tha an samhradh ann an-dr脿sta, ged a bhiodh e doirbh sin aithneachadh, 鈥檚 d貌cha, ann am m貌ran sg矛rean de dh鈥橝lba. 鈥橲 e an samhradh seusan nam fl霉raichean agus is toigh leam an dualchas G脿idhlig a tha co-cheangailte ris na lusan a tha d霉thchasach do dh鈥橝lba. Bha mi a鈥 leughadh d脿n eile aig Alasdair Mac Mhaighstir Alasdair o chionn ghoirid 鈥 fear a tha gu math freagarrach airson an 脿m seo dhen bhliadhna. Is e sin 脪ran an t-Samhraidh.
Anns an d脿n tha am b脿rd ag ainmeachadh cuid de na lusan air a bheil mi e貌lach agus as toigh leam. Seo iad agus bheir mi d矛reach a鈥 Gh脿idhlig dhuibh, feuch gum bi sibh gan aithneachadh: creamh, s貌bhrach, r貌s, ne貌inean, fraoch, biadh-eunain agus feada-coille.
An robh sibh e貌lach air feadhainn dhiubh? Seo a-rithist iad agus bheir mi an t-ainm Beurla dhuibh cuideachd an turas seo: creamh, no wild garlic, s貌bhrach, no primrose, r貌s, rose, ne貌inean, daisy, fraoch, heather (fhuair sibh sin tha mi an d霉il), biadh-eunain, wood sorrel, agus feada-coille. Nise tha mi a鈥 d猫anamh dheth gur e feada-coille am wood sorrel cuideachd 鈥 Oxalis acetosella. Carson a thagh Mac Mhaighstir Alasdair d脿 ainm airson an aon luis anns an aon d脿n? Uill, 鈥檚 d貌cha ri linn-sa gun robh an d脿 ainm sin a鈥 ciallachadh d脿 lus eadar-dhealaichte. Ma tha fios aig duine agaibh air sin, bu mhath leam cluinntinn bhuaibh.
Bha aon lus eile ainmichte ann an 脪ran an t-Samhraidh 鈥 crios Chuchulainn. Crios Chuchulainn. A bheil sibh e貌lach air? Tha an t-ainm Beurla snog gu le貌r 鈥 鈥檚 e sin meadowsweet. Ach tha an t-ainm G脿idhlig fichead turas nas fhe脿rr! A bheil sibh e貌lach air Cuchulainn? Chan eil? Feumaidh sinn rudeigin a dh猫anamh mu dheidhinn sin anns an ath Litir!
Faclan na Litreach
Abairtean na Litreach
Puing-ch脿nain na Litreach
Gn脿ths-cainnt na Litreach
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.