17/08/2007
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 424
Duration: 04:57
Litir 424: Cuchulainn
Bha mi ag innse dhuibh an t-seachdain sa chaidh mu chrios Chuchulainn, an lus air a bheil meadowsweet ann am Beurla. A bheil sibh e貌lach air Cuchulainn? Tha e mar ph脿irt de dhualchas G脿idhealach na h-脠ireann 鈥檚 na h-Alba. A r猫ir beul-aithris bha ceangal aige don Eilean Sgitheanach. 鈥橲 e gaisgeach a bh鈥 ann.
Tha e a鈥 nochdadh ann am beul-aithris na h-Alba anns a鈥 chruinneachadh aig Iain 脪g 脤le 鈥 Popular Tales of the West Highlands. Tha an st貌iridh a鈥 m矛neachadh mar a fhuair e ainm. Bha uaireigin ann an Alba r矛gh air an robh Cumhal mar ainm. Bha c霉 m貌r aige a bhiodh a鈥 cumail s霉il air a chrodh. Nuair a bha an crodh air an cur air feurachadh, 鈥檚 e an c霉 a bhiodh gan tre貌rachadh. Chumadh an c霉 s霉il air a鈥 chrodh tron latha. Agus air an fheasgar bheireadh e an crodh dhachaigh.
Bha daoine a鈥 fuireach faisg air taigh an r矛gh agus bha mac aca. Bhiodh iad a鈥 cur am mic gu taigh an r矛gh air gnothaichean a h-uile feasgar. Co-dhi霉, feasgar br猫agha a bha seo, bha an gille a鈥 dol gu taigh an r矛gh air gnothach. Bha caman is ball aige agus bha e a鈥 cluich leotha air an rathad. Thachair c霉 an r矛gh ris agus th貌isich e air cluich leis a鈥 bhall. Thog e am ball na bheul agus ruith e air falbh leis.
Chaidh an gille an t貌ir air a鈥 ch霉. Bhuail e am ball le a chaman fhad 鈥檚 a bha am ball ann am beul a鈥 choin. Phut e s矛os a sg貌rnan e le cas a鈥 chamain. Thachd e an c霉. Leis gun robh e air an c霉 a mharbhadh, b鈥 fheudar dha fh猫in s霉il a chumail air crodh an r矛gh, an 脿ite a鈥 choin. Bhiodh e a鈥 cur a鈥 chruidh air feurachadh gach madainn. Bhiodh e gan iomain a-mach, a鈥 d猫anamh cinnteach nach robh iad air an goid, is gan iomain dhachaigh aig deireadh an latha.
Bidh cuimhne agaibh gur e Cumhal ainm an r矛gh. Leis gun do mharbh an gille an c霉, agus leis gun robh e fh猫in air a dhol an 脿ite a鈥 choin, 鈥檚 e C霉 Chumhail a bha daoine a鈥 gabhail air. Chaidh sin atharrachadh aig a鈥 cheann thall gu Cuchulainn.
Uill, sin an st貌iridh le dreach Albannach air, agus dreach an naoidheamh linn deug cuideachd. Ach tha e a鈥 tighinn a-steach orm gu bheil athair Fhinn 鈥 an seann ghaisgeach G脿idhealach 鈥 agus fear eile air a dhol an l霉ib a ch猫ile an seo. B鈥 e ainm sl脿n Fhinn 鈥 Fionn MacCumhail 鈥 oir b鈥 e Cumhal athair. Ach ann an 脠irinn chan e athair Fhinn a tha an s脿s anns an sgeulachd seo, ach fear Culann.
鈥橲 e Setanta an t-ainm-baistidh a bh鈥 air Cuchulainn. Fhuair e an t-ainm 霉r aige nuair a mharbh e an c霉-faire fiadhaich aig Culann. Leis nach robh c霉 aig Culann tuilleadh, ghabh Setanta 脿ite a鈥 choin. Bha e fh猫in an uair sin mar ch霉-faire dha 鈥 鈥淐霉 Chulainn鈥.
Co-dhi霉, 鈥檚 e f矛or sheann ghaisgeach a bh鈥 ann an Cuchulainn. Tha e a鈥 nochdadh anns an sgeulachd as s矛ne a th鈥 againn a bhuineas do na G脿idheil 鈥 T谩in B贸 Cuailnge. Bha e l脿idir is br猫agha agus, a r猫ir cuid, bha seachd corragan aige air gach l脿imh, seachd 貌rdagan air gach cois agus seachd clachan-s霉la anns gach s霉il. Nuair a bha e a鈥 sabaid bhiodh e a鈥 dol 脿s a rian agus cha robh duine ann a bha comasach air a鈥 ch霉is a dh猫anamh air. Sin Cuchulainn, agus chan eil sinn ullamh leis fhathast...
Faclan na Litreach
Abairtean na Litreach
Puing-ch脿nain na Litreach
Gn脿thas-cainnt na Litreach
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.