21/12/2007
Litir na seachdain aig Ruaraidh MacIllEathain.
Last on
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 443
Duration: 05:17
Litir 443: Dòrnach
Thèid sinn, thèid sinn thairis air an t-sruth,
Thèid sinn, thèid sinn gu Dòrnach.
Chì sinn na beanntaichean [a]’ gleidheadh sneachd an geamhraidh,
Chì sinn na caileagan bòidheach.
Chan ann tric a chluinnear “Dòrnach” ann an rann traidiseanta ann an Gà idhlig. Tha mi an dùil gu bheil sibh eòlach air Dòrnach – baile beag brèagha ann an Cataibh. ’S aithne dhomh fear a rugadh is a thogadh ann an Dòrnach aig a bheil Gà idhlig, agus chan eil e cho fada sin bhon a bha an cà nan aig a’ mhòr-chuid anns an sgìre sin.
Ach tuigidh sibh nach ann Ă Cataibh a tha an ceathramh. Canaidh mi a-rithist e:
Thèid sinn, thèid sinn thairis air an t-sruth,
Thèid sinn, thèid sinn gu Dòrnach.
Chì sinn na beanntaichean [a]’ gleidheadh sneachd an geamhraidh,
Chì sinn na caileagan bòidheach.
Bhon à ite às a bheil an ceathramh, bhiodh aig na daoine ri dhol “thairis air an t-sruth”. Bha na daoine a’ fuireach ann an Siorrachd Rois. Bha aca ri dhol thar Caolas Dhòrnaich airson faighinn gu Dòrnach.
Tha an ceathramh sin a’ tighinn bho na bailtean iasgaich ann am Machair Rois – bailtean beaga ris an canar na Seaboard Villages ann am Beurla. Is iad na bailtean sin Seannduaig, Baile an Todhair agus Baile a’ Chnuic, agus bha a’ Ghà idhlig fhathast beò annta nuair a bha i air a dhol à bith mar chainnt coimhearsnachd anns a’ mhòr-chuid de thaobh sear Rois.
Ged nach eil a’ Ghà idhlig beò an-diugh mar chainnt coimhearsnachd ann am Machair Rois, faodaidh sinn a bhith taingeil don Ollamh Seòsamh Watson on Choláiste Ollscoile ann am Baile Àtha Cliath airson mòran de bheul-aithris Ghà idhlig na sgìre a ghleidheadh. Chaidh toradh a chuid obrach fhoillseachadh o chionn ghoirid ann an leabhar Gà idhlig – “Saoghal Bana-mharaiche: Cunntas Beul-aithris mu Bheatha Muinntir an Iasgaich ann am Machair Rois”. ’S e leabhar inntinneach a th’ ann.
B’ i a’ bhana-mharaiche san tiotal Isbeil Anna (bean Uilleim MhicAonghais), nach maireann, a bha a’ fuireach ann am Baile a’ Chnuic. Thachair Seòsamh rithe o chionn ceathrad bliadhna agus, ged a bha là n chlaigeann de Ghà idhlig aice, cha robh suidheachadh a’ chà nain anns na bailtean beaga sin fallain idir.
Seo mar a tha Seòsamh fhèin a’ mìneachadh a’ ghnothaich anns an “Ro-bhriathar” aige: Sluagh gun ghuth a bh’ ann an luchd-labhairt na Gà idhlig ann am Machair Rois mun à m a rà inig mise an t-à ite a’ chiad uair a-riamh anns a’ Ghiblean 1967. Ged a bha barrachd is fichead neach an siud aig an robh a’ Ghà idhlig, cha bhiodh iad mar bu thrice a’ cleachdadh a’ chà nain is iad a’ dèanamh còmhradh eatarra fhèin – is cha chluinnte iomradh idir air a’
Ghà idhlig ga bruidhinn ri coigreach sam bith a thigeadh bhon taobh siar: nach robh Isbeil Anna ... a’ còmhnaidh fad bhliadhnachan an ath-dhoras ri tè à Eilean Leòdhais is gun ach corra fhacal Gà idhlig ri chluinntinn eatarra.
Thachair an aon rud am measg Gà idheil Machair Rois ’s a thachair leis an fheadhainn ann an suidheachadh car coltach air cladach sear Chataibh. Nuair a bha Seòsamh ann, bhiodh iad a’ bruidhinn barrachd Gà idhlig nan à bhaist nam measg fhèin. Thachair an dearbh rud am measg muinntir Euraboill nuair a bha an sgoilear Ameireaganach, Nancy Dorian, a’ rannsachadh na Gà idhlig aca.
Chan eil duine beò an-diugh ann am Baile a’ Chnuic, Baile an Todhair no Seannduaig, a bhuineas don à ite, agus a tha fileanta ann an Gà idhlig. Ach, mar a chì sinn an ath-sheachdain, chan eil an cà nan no a dualchas uile-gu-lèir air an cur air dhìochuimhne.
Faclan na Litreach
Abairtean na Litreach
Puing-chĂ nain na Litreach
GnĂ thas-cainnt na Litreach
Broadcasts
- Fri 21 Dec 2007 11:55Â鶹Éç Radio nan GĂ idheal
- Sat 22 Dec 2007 10:55Â鶹Éç Radio nan GĂ idheal
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.