Rhan 2: Grahame Davies yn ysgrifennu am y Cymry a ymfudodd i Batagonia yn 1865.
Y Wladfa: Croeso ar y paith
Michael D Jones, o'r Bala yng Ngogledd Cymru, fu'r Moses a arweiniodd - neu a anfonodd yn hytrach, am nad ymfudodd Jones ei hunan byth mewn gwirionedd - ei bobl i Wlad yr Addewid yn y Wladfa. Fel cenedlaetholwr Cymreig cynnar, hybodd yn frwd y weledigaeth o Gymru Gymraeg, anghydffurfiol, rydd ym Mhatagonia.
Roedd e'n gwybod bod arolygon Prydeinig wedi dynodi Patagonia yn anialwch na ellid byth cynnal pobl. Ond, gyda hunanfeddiant sbin ddoctor, lliwiodd ef a'i gyd ddelfrydwr Lewis Jones - a wnaeth ymfudo - dros y ffaith yma, a chyflwynon nhw ddelwedd llawer mwy deniadol i'r darpar ymfudwyr.
lochesu wedi cyrraedd yr Ariannin am y tro cyntaf.
Erbyn Mai 1865, daethpwyd o hyd i ddigon o arloeswyr er mwyn i'r Mimosa hwylio. Y Bala oedd cartref y prosiect, ac mae'n cynnal dathliad bob blwyddyn - 'Gŵyl y Glaniad' - i nodi dyddiad glaniad cyntaf yr ymfudwyr ar 28ain Gorffennaf.
Serch hynny, doedd y prosiect hwn ddim yn gyfyngedig i ardaloedd gwledig yn unig, gan fod llawer o'r arloeswyr wedi dod o ardaloedd diwydiannol newydd cymoedd De Cymru, a phan lanion nhw ym Mhorth Madryn, ar lannau'r Iwerydd yn yr Ariannin, gwelon nhw fod eu sgiliau, fel dynion rheilffyrdd neu löwyr, yn hollol ddiwerth yn yr anialwch.
Prin y gwnaethon nhw oroesi. Bron â newynu ar adegau, cawson nhw eu hachub weithiau gan lywodraeth yr Ariannin. Ond dalion nhw ati a llwyddon nhw gartrefu yn nyffryn Chubut, lle torrodd afon sianel gul drwodd i'r anialwch o'r Andes. Penderfynodd yr ymfudwyr roi'r enw Camwy i'r afon.
Mwy
Cysylltiadau Rhyngrwyd
Hanes Cymru
Creu'r genedl
Dilynwch hanes Cymru a datblygiad y genedl Gymreig o'r Celtiaid i'r Cynulliad gyda'r Dr John Davies.
